Page 8 - ABM - Glossário Económico 2024

Wutivi ra ta xuma
Língua das Províncias de Maputo e Gaza (Xichangana)
2. Kupumba xikweneti: i mahakelela ya xikweneti ha katsongokatsongo, hindlela yopumba male leyi munhu ayicenekeke.
4. Nkambisisu wa kukweneta: ntirhu uyendliwaka hi tihuvu ta xuma (mabanku, mamikrokreditu, etc) eka wona kukambisisiwaka xiyimu xa munhu lweyi alavaka kuvanga xikweneti (hi xifanisu: kuxopaxopa makaratawu ya banku, svikweneti svin’wani, etc). Eka ntirhu lowu, kungakambisisiwa lesviyelanaka ni vumunhu ra yena, tani hi matimu ni nfambu wakwe mayelanu ni svikweneti hambi hi mahungu man’wani malavekaka.
6. Vupfuneteli hi ta xuma (Vupfuneteli ra ta mafinansa): mintirhu yinga ni kongometo wotshinya vanhu kumbe tikomponi mayelanu ni matirhisela ya xuma kumbe timale ta vona (hi xikombisu: kuvapfunetela kuxopaxopa xilaveko xa kuva vatipatsa ka nhlengelo wa vihlayiselo ra xuma.
8. Banku de Musambiki: I Banku ntsindza tikweni ra Musambiki. Matirhela ya Rona masimekiwe hi nawu wa rona kumbe ni hi minawu ya xihandle ka matiku leyi tiku la Musambiki riipatseke ka yona.
10. Muvuyeliwa: munhu lweyi alondzovotaka kumbe ayamukelaka vuyelo yokari.
1.
Rifuwo: titshomba ta vulondzovoti tinga ni risima tingahlayisiwaka kumbe tivoneleliwa akuva tiva ni bindzu ra vumundzuku. Hi tlhelo ra vun’winyi, rifuwo kuvuriwa svilo kumbe svigotso sva risima lesvi munhu anga nasvo, lesvi svingacinciwaka hi male. Hi xifanisu, tiyindlu, bindzu ni majuru lomu tikomponi ni svihubzana sva xinfumu.
3.
Sviyenge sva mahakelela (maprextasawu): kuvuliwa mayavela ni mahakelela ya xikweneti mayendliwaka wheti ni wheti.
5.
Kudepozitara hi nkama (Depozitu hi prazu): kuvuliwa kuveka timale mabanku hi ximpimu xa nkama wokari, lana muveki akumaka nchachazelo kumbe maxjuru. Mavekela lawa ya male mabohiwa xikungwini hi xipfumelelwani xa muvekeli ni Banku. Madepozitu hi prazu i mavekela ya male lawa mamahiwaka lomu mabanku, akuva n’winyi wa male avuyeliwa hi maxjuru, ndzeni ka nkama lowu avekisiweke. Hi mavulela man’wani, mavekela lawa ya timale mayelana ni kuva n’winyi wa male ahakeliwa hikola koveka male ya yena banku, angayitirhisi hi ximpimu xa nkama wokari.
7.
Banku: huvu kumbe munti wa vuhlayisi ra male lomu vanhu kumbe ntlawa wa vanhu vangavekaka kona male ya vona, kukuma mintirho yoyelana ni kulayea, kuseketela hambi hi matirhisela ya xuma.
9.
Nkambisisu wa wa yimfa (Balansu ya patrimoniyo): i nhlavutelo lowu wukombisaka hi vunyaminyami matirhisela ni matshamela ya ta xuma ya komponi.
11.
Sviyimu Xuma (Bilhetes do Tesouro): i matitulu ya svikweneti sva vuhosi mapaluxiwaka hi Nfumu eka nkama wokari, hi male ya tiku, nayikongoma kusapota vukiyeli ra xuma eka Nfumu, hambi hi ta kuyangula ka Banku de Musambiki ndzeni ka wurhangeli ni wufumi ra ta xuma.
Mundo das finanças
8/36