Page 26 - ABM - Glossário Económico 2024

Tiku ga timali
Língua da Província de Inhambane (Cithswa)
2. Hakhelo: kuwuliwa hakhelo kumbe kutsaliwa ka cipandzi ca mangava leci civhumeletaku mutirisi kuhungula tsengo wa mangava lawa angana wona.
4. Xopaxopo wa mangava: kuwuliwa zvilo zvimahiwaku hi tikomponi ta timali, laha kukambesisiwaku a matshamela (perifili) ya mutirisi loyi alavaka kutsalisiwa ka mangava (cikombiso: makartawu ya mangava, mangava ya wutirisi, ni zvin’wani). Ka xopaxopo wa mangava, zvakoteka kuxiyaxiya mahanyela ya munhu ni timhaka tin’wani leti tikombisaku matshamela ya timali ta mutirisi ni matimu ya matirisela.
6. Wuvhuni ga timali: kuwuliwa mitiru leyi yikongomisaku vatiri vokari ni tikomponi mayelanu ni matirisela ya timali ta vona (cikombiso: kuvhuna kukambisisa civilelo cotsalisa ciseketelo ca wuhlayisi ga timali ni zvin’wani).
8. Bhanku ya Musambiki: kuwuliwa bhanku-tshinya ya Mufumo wa Musambiki. Matirela ya yona malawuliwa hi nayu wa yona ni minayu ya matiku ya misava leyi Mufumo wa Musambiki ubohilweku kutira ha yona.
10. Mubhendzuli/ Muvhuniwa: kuwuliwa munhu loyi atsakelaku kumbe a akumileku civhunu/bhindzu cokari kumbe hakhelo ka zvona.
1.
Titshomba: kuwuliwa titshomba ta wulondzowoti (ekonomiya) leti tingani lisima nakona tingani wun’winyi kumbe kulawuliwa kuhumesa bhindzu hi cikhati citaku. Ka ciyimo cokari, titshomba tingafananisiwa ni mihandzu ya mitiru kumbe zvilo zva lisima lezvi munhu angana zvona nakona zvingahundzulusiwaku mali. Cikombiso, tiyindlu ni misava, mitiru ni wumboni ga fumo.
3.
Zvipandzi: zvifambelana ni kuavanyisa mali leyi yingakala kuhakheliwa hi zvipandzi lezvi zvifanelaku kuhakheliwa hweti ni hweti kala mangava wontlhe mambhela.
5.
Madhepozitu ya Kama (Cikombelo): kuwuliwa wuvekisi ga mali gimahiwaku bhanku, laha muvekisi/mutirisi ahakheliwaku psvalo wa mali (maxjuru) ka wuvekisi (dhepozitu) gakwe. Dhepozitu/wuvekisi legi gihlayisiwa kuringana cikhati leci cibohilweku hi kama wokari cikari ka bhanku ni mutirisi. Madhepozitu ya kamanyana mawula mitiru ya timali leti tinyikiwaku hi tibhanku leti tihakhelisaku psvalo wa mali hi kucicana wuhlayisi ga mitiru ya timali kuringana cikhati leci cibohilweku. Madhepozitu lawa mafambelana ni pimu wa psvalo wa mali (taxa ya maxjuru) leyi mitiru yibohilweku hi mutirisi yingatahakheliwa ya yona.
7.
Bhanku: kuwuliwa tikomponi ta timali leti ti amukelaku madhepozitu ya vanhu kumbe mitlawa ya vanhu, tikomponi leti tinyika civhunu ca matirisela ya mali, ciseketelu/civhunu ca timali kumbe wuvekisi.
9.
Kambisiso wa tikonta: kuwuliwa tsalwa gikombisaku khwatsi kongometo wa matshamela ya timali ta komponi.
11.
Mapasi ya Kwama wa Timali (BT): kuwuliwa wumboni ga mangava ya fumo ya cikhati citsongwani lawa mapaluxweku hi Mufumo, mapimiwaku hi mali ya tiku, kongometo wa yona kuseketela kukiyela/kukala ka timali kwameni wa Fumo ni kutonga ka Bhanku ya Musambiki ndzeni ka nayu wa timali.
Mundo das finanças
26/36